NGHỆ THUẬT THIỀN TRONG ĂN UỐNG
Theo Thiền sư Thích Nhất
Hạnh, ăn cũng là một thời gian quan trọng để thiền tập như thời gian dành cho
ngồi thiền hay đi thiền.
Ăn uống chánh niệm - Ăn
trong tỉnh thức
Ăn uống có tỉnh thức khởi
nguồn từ thực hành chánh niệm, có nghĩa là sống trong khoảnh khắc hiện tại, có
ý thức về tất cả những gì mình đang làm, nó bao gồm việc nhận thức được bạn
đang đói như thế nào và bạn đang ăn bao nhiêu.
Cô Annie B. Kay, chuyên gia
dinh dưỡng hàng đầu của trung tâm yoga và sức khoẻ Kripalu nói rằng “Đây là một
dạng thiền định mà bạn tập trung vào khoảnh khắc hiện tại, từng khoảnh khắc
một, với một thái độ thiền không phán xét”
Thực phẩm là để nuôi dưỡng
cơ thể và tâm hồn. Tuy nhiên, những gì đang xảy ra trong xã hội hiện tại của
chúng ta thật sự khác biệt với ý niệm này. Chúng ta ăn khi đang di chuyển, hấp
thụ thức ăn nhanh và dành rất ít thời gian để nấu nướng.
Việc ăn uống trở nên không
được bền vững vì rỗng trong cảm xúc và thiếu sự kết nối sâu sắc với thực phẩm.
Đã đến lúc cần bắt đầu nhìn vào sự liên hệ một cách đầy đủ với việc ăn uống,
chúng ta cảm nhận thế nào khi ăn loại thực phẩm nào đó, tại sao ta ăn vào những
thời gian nhất định, đói bụng tác động thế nào đến cơ thể ta.
Những lợi ích khi ăn chánh
niệm
·
Ăn vừa
đủ, không bị nhiều quá. Từ đó hạn chế được cảm giác no ứ, đầy
hơi.
·
Có
thể thưởng thức món ăn tốt hơn, tận hưởng được những hương vị
nguyên thủy nhất của thực phẩm đưa vào cơ thể mình, giúp cho vị giác ngày càng
tinh tế hơn.
·
Tiêu
hóa được cải thiện. Sự tiêu hóa thức ăn bắt đầu
ngay trong miệng bằng nước bọt. Nếu thức ăn không được nhai kỹ, thì
các bộ phận còn lại trong hệ thống tiêu hóa phải làm việc rất
nhiều.
·
Sống
lành mạnh hơn. Ăn có chánh niệm phần nào cũng có nghĩa là giảm
bớt việc ăn uống quá độ và tùy tiện, lắng nghe cơ thể và hiểu rõ
mình đang cần bổ sung gì, nhờ vậy cũng nâng cao khả năng chọn lọc thực phẩm tốt
cho sức khỏe.
Những
bước đầu làm quen với việc thiền ăn
1. Xem xét xem bạn đói như thế nào
Khi cảm thấy muốn ăn gì đó,
hãy hỏi bản thân: Mình đang đói, đang buồn chán hay đang stress? Nếu bạn thực
sự đói bụng, hãy chú ý tìm đến những món snack lành mạnh. Nhưng sau một lúc suy
xét bạn nhận ra mình chỉ muốn giải lao một chút hoặc đang cảm thấy lo lắng,
căng thẳng, vậy hãy tìm giải pháp khác, như là đi dạo, thiền, tập yoga, đọc
sách hoặc trò chuyện với bạn bè. Nếu miệng của bạn đang thèm muốn một chút phấn
khích, hãy thử một tách trà hoặc một viên kẹo nhai không đường.
2. Hãy bắt đầu từ từ
từng bước.
Cũng giống như
mọi thói quen mới, tốt nhất là đặt ra những mục tiêu khả
thi. Mỗi ngày chọn một bữa ăn chính hay bữa ăn dặm, và thực
sự thực hành ăn trong chánh niệm ở những thời điểm đó. Điều
này giúp cho cơ thể dần làm quen với những sự thay đổi mới một cách tự nhiên
nhất.
3. Lúc ăn không làm việc khác
Khó mà chú
tâm vào việc ăn uống nếu cùng lúc bạn làm việc khác. Ăn uống trước một cái màn hình, cho dù là điện
thoại, laptop hay TV, chắc chắn là một phương pháp tự làm xao lãng bản thân..
Hãy dành thời gian cho việc ăn và không làm gì khác nữa.
4. Chỉ ăn ở tại bàn ăn
Một cách nữa để tránh tình trạng ăn uống thiếu chánh niệm là tập thói quen chỉ ăn khi có thể ngồi tại bàn ăn và hoàn toàn để tâm đến thực phẩm ta đang ăn. Không vừa đi vừa ăn vặt nữa.
5. Chú tâm vào từng miếng
ăn.
Hãy để ý đến vị,
kết cấu (cứng, mềm, dai…) của thực phẩm và cả âm thanh khi
nhai thức ăn trong miệng. Chú tâm xem bạn thích hay không
thích những cảm giác này như thế nào. Mỗi khi ăn nên nhai kỹ, ít nhất
30 lần trước khi nuốt. Đặt muỗng nĩa xuống bàn trong mỗi lần nhai, như thế ta
mới có thể chú tâm
6. Chuyện trò và chia sẻ
Một trong những niềm vui
khi ăn uống là có thể cùng ăn chung với những người mình thương
yêu. Trong không khí đó, cũng khó để giữ chánh niệm, nhưng không phải là
điều không thể. Hãy hướng đề tài về bữa ăn bạn đang dùng. Chia sẻ cảm
nghĩ của bạn về mùi vị, kết cấu của thực phẩm, tránh nói về những chủ
đề không tích cực.
7. Hãy chọn chất lượng thay vì
số lượng
Khi chọn một phần
nhỏ hơn của thực phẩm chất lượng nhất trong khả năng của mình,
bạn không những sẽ thưởng thức món ăn nhiều hơn, mà còn cảm
thấy thỏa mãn và không phải ăn quá độ.
8. Dành thời gian để
tự chuẩn bị bữa ăn cho mình
Quá trình chuẩn bị cũng có
thể là những giây phút thư giãn, thoải mái như khi ăn. Sự tiêu hóa
bắt đầu ngay từ trong suy nghĩ. Khi nấu nướng, hãy chú ý đến cảm giác khi cắt,
gọt. Bạn cảm thấy vui vẻ hay khó chịu khi nấu ăn, bữa ăn này có ý nghĩa thế nào
với bạn và các thành viên trong gia đình? Lắng nghe các âm thanh khi nấu.
Kết luận
Cách chúng ta ăn phản ánh một cách trực tiếp cách chúng ta đang sống. Cách ta tương tác với thức ăn cũng cho thấy cách ta nuôi dưỡng các mối quan hệ, cách ta làm việc và cách ta cảm nhận về chính bản thân mình. Khi thực hành ăn trong chánh niệm, ta sẽ được kết nối với thân tâm của mình, từ đó cuộc sống của chúng ta cũng sẽ được an yên hạnh phúc hơn.